Arkadia Joachima II

Pałac Myśliwski (niem. Jagdschloss) Hohenzollernów położony w Grunewald zachodniej części Berlina. Wznosi się nad Jeziorem Grunewald. Jest jedną z najstarszych budowli na terenie Berlina i jednym z niewielu rezydencji Hohenzollernów, która przetrwała nietknięty przez działania wojenne. Zieleń lasu, woda jeziora grunewaldzkiego są w idealnej symbiozie z trzy piętrowym pałacykiem w stylu renesansowo-barokowym oraz otaczającą go zabudową stajni i budynków gospodarczych. Tak wyglądała i tak wygląda arkadia księcia elektora Joachima II Hektora (1505-1571) władcy Brandenburgii (Starej Marchii). Jako władca epoki renesansu nie szczędził pieniędzy na artystów, budowy i przebudowy swoich rezydencji. Posiadał liczne kochani dopóty jego sercem nie zawładnęła pochodząca z berlińskiego mieszczaństwa Anna Sydow. Zabiegał u bezdzietnego Zygmunta Augusta o uznanie za swojego sukcesora jego syna Zygmunta. Książę Zygmunt przez swoją matkę Jadwigę Jagiellonkę był pierwszym z wnuków Zygmunta I Starego w kolejce do dziedziczenia po Jagiellonach polskiej korony i kołpaku wielkoksiążęcego Litwy. Joachim II miał braterskie relacje z kuzynem Albrechtem Hohenzollernem ostatnim wielkim mistrzem Zakonu Krzyżackiego i pierwszym księciem w Prusach. Razem zwalczali wpływy Jagiellonów i Habsburgów w Europie Środkowej. Ambicje dynastyczne księcia Joachima wyrażały się w sztuce i architekturze. Do naszych czasów dotrwały (licząc przebudowy) tylko dwa pałace, w Grunewaldzie i Köpenick (dziś wschodniej dzielnicy Berlina). Za panowania Joachima II przebudowano gotycki zamek w Cölln – mieście bliźniaczym Starego Berlina istniejącym od XIII do początków XVIII wieku. Dziś to Wyspa Muzeów. Zamek książąt (margrabiów) Brandenburgii nie istnieje. Na jego miejscu możemy zobaczyć Humoldt Forum czy też Berliner Schloss ze zrekonstruowaną (dość nieudanie) osiemnastowieczną fasadą zamku – berlińskiej rezydencji królów Prus. Renesansowy zamek powstały według projektu architekta rodem z Hesji Konrada Krebsa (1492 – 1540) a zrealizowany przez jego ucznia Casper Theiss (1510 – 1550). To istotna postać dla tej opowieści. Po ukończeniu przebudowy zamku książę Joachim postanowił pozostawić Theissa na dworze. Miał już dla niego kolejne zlecenie. Książę Joachim miłujący polowania w towarzystwie oddanych mu dworzan szukał spokoju w ustronnym miejscu z dala od nieprzychylnego mu Berlina. Nieustane konflikty z berlińczykami o nakładane przez niego podatki i swobody mieszczan, które książę całkowicie ograniczył wzmacniając tym samym swoją absolutną władze męczyły go. Również konflikt z drugą żoną księżną Jadwigą Jagiellonką na tle religijnym sprawiły, że na zamku nie czuł się dobrze. Grunewald (tłumacząc na język polski zielony las) położony na zachód (15 km) od zamku książęcego w Cölln i ówczesnego Berlina. Ogromny las, gdzie były liczne jeziora i zwierzyna łowna, miejsce dla niego idealne. Dopełnieniem tej książęcej arkadii był pałac pełniący rolę rezydencji i miejsca wypadowego na polowania. Zlecił Theissowi budowę warownego pałacu nad grunewaldzkim jeziorem. Pałac wzniesiono w latach 1542 – 1543. Obecnie na parterze pałacu w odrestaurowanej renesansowej sali Wielkiego Dworu znajduje się makieta szesnastowiecznego pałacu. Był to zespół warowny z fosą, wieżyczkami i szczytami. Brama wjazdowa od strony Berlina do pałacu istnieje do dziś. Tak jak sześciokątna wieża schodowa z pałacowym gankiem. Nad wejściem znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca jelenie pośród lasu. Na pierwszym planie płaskorzeźby są przedstawione dwa trykające się jelenie. Pod płaskorzeźbą inskrypcja w języku niemieckim opisująca, że w 1543 roku zbudowano ten pałac dla księcia elektora Joachima II. Pałac otrzymał nazwę „Zum Grünen wald”, po polsku oznacza to do zielonego lasu. Stąd nazwa tej części dzisiejszego Berlina, Grunewald. Historia pałacu obfitowała w skandale, intrygi i tragedie. Jak każda rodzina panująca Hohenzollernowie nie byli od nich wolni. Grunewaldzka siedziba była arkadią dla Joachima II, ale też miejscem jego rozczarowań. Kiedy pałac powstał książę walczył o swoje małżeństwo. Wił tam miłosne gniazdko dla siebie i księżnej Jadwigi. Dzieliła ich kwestia wiary. Książę był wdzięczny żonie za urodzenie syna Zygmunta i kochał ją. Nie był on pierwszym synem księcia. Starszy Jan Jerzy i Fryderyk pochodzili z pierwszego małżeństwa Joachima II z Magdaleną Saską. Jego druga żona była jej kuzynką. Mimo związków krwi relacje w rodzinie księcia dalekie były od rodzinnej sielanki. Jan Jerzy, Fryderyk i ich rodzona siostra Barbara nie znosili macochy. Nie tylko oni, również rodzeństwo księcia Joachima i jego matka księżna wdowa Elżbieta. Pozycja Jadwigi na dworze męża nie była łatwa. Do łatwych nie należały także relacje między Joachimem a jego starszym synem Janem Jerzym. Chłopak dorastał w niechęci do ojca. Krytykował jego rozrzutność, ambicje, (chociaż macochy nie znosił) jego zdrady i liczne kochanki. Nade wszystko krytykował go za sympatię do Żydów. Joachim II uciekał do Grunewaldu także przed swoją rodziną. Po tym jak wyniku nieszczęśliwego wypadku Jadwiga Jagiellonka została kaleką w 1551 roku rozpadło się ostatecznie jej małżeństwo z księciem. W Grunewladzie gościły liczne kochanki księcia. Anna Sydow była jedną z nich i najbardziej znaną. Mężem Anny był przełożony berlińskiej ludwisarni książęcej. Miała ponoć zdobyć serce Joachima II wlewając mu napój miłosny. Była nienawidzona na dworze, a książę Jan Jerzy chciał się pozbyć wpływowej kochanki ojca. Książę elektor chcąc ją chronić umieścił właśnie w grunewladzki pałacu. Historia ich sielanki w Grunewaldzie kończy nagła śmierć Joachima II w pałacu Köpenick 13 stycznia 1571 roku. Nowy władca Brandenburgii Jan Jerzy mści się na wszystkich osobach związanych z ojcem. Więzi Annę Sydow w twierdzy Spandau, gdzie zmarła w 1575 roku. Usunął lojalnych wobec ojca ludzi z dworu a macochę zmusza do wyjazdu do Neuruppin będącego jej oprawą wdowią. Tam zmarła w 1573 roku. Pałac (Myśliwski) w Grunewald należał do Hohenzollernów do 1918 roku. Przebudowę pałacu w latach 1705 – 1708 dokonał król Prus Fryderyk I. Odtąd wygląd pałacu jest niezmieniony z białym tynkiem i mansardowym dachem. Jest ulubionym miejscem weekendowych wypadów berlińczyków. Warto wspomnieć, że w sali Wielkiej Dworu wystawione są kafle pochodzące z pierwszego pieca, który tam się znajdował. Widnieją na niej herby Joachima II i Jadwigi Jagiellonki, symbolu pary dla której to miejsce powstało. Po drugiej wonie światowej Grunewald znalazł się w części zachodniej podzielonego Berlina. W latach siedemdziesiątych XX wieku dokonano na terenie pałacu prac renowacyjyjnych i archeologicznych. Od 2011 roku do odwołania trwa wystawa obrazów Lucasa Cranach starszego i młodszego. Prezentowane są też dzieła innych mistrzów malarstwa niemieckiego nie tylko z XVI wieku. Są tam też portrety Joachima II i jego krewnych. Dzieje Pałacu Myśliwskiego w Grunewaldzie pokazują, że władcy uwielbiali uciekać od poddanych jak najdalej i przebywać tam jak najdłużej, żyjąc beztrosko i korzystając ze swojej pozycji społecznej.